BORCLAR HUKUKU PRATiKLERi

Bor�lar Hukuku Genel H�k�mler Dersi Pratik �alışma No.1 Yanıt Anahtarı Olay I Ayb�ke b�y�kannesinden kalan antika gerdanlığın satımı konusunda, 10.10.2010 tarihinde 50.000 TL. karşılığında Bahtiyar ile anlaşır. 15.10.2010’da Bahtiyar gerdanlığı alacak ve parayı da �deyecektir. Ayrıca, Ayb�ke teslim g�n�ne kadar gerdanlıktaki zirkon taşların oksitlenmemesi i�in gerdanlığı uygun bir ambalaj i�inde saklayacağını da taahh�t etmiştir. Fakat 14.10.2012 gecesi r�yasında s�t annesini g�ren ve onu ne kadar �zlediğini fark eden Ayb�ke gerdanlığı 15.10.2010 tarihinde s�t annesi Halime’ye hediye eder. Halime hemen gerdanlığı takar. Bahtiyar olan biteni �ğrenince, Halime’ye giderek, gerdanlığı �nce kendisinin satın aldığını ve kendisine teslim edilmesi gerektiğini anlatır. Halime de, Bahtiyar’a bu konunun kendisi ile ilgili olmadığını, bir derdi varsa bunu Ayb�ke ile halletmesi gerektiğini s�yler. a. Olaydaki bor� ilişkilerini ve bor� ilişkilerinden doğan bor�ları/hakları tespit ediniz. Borcun konusunun niteliği ve tarafların edimlerinin t�r�n� belirleyiniz. Bor� ilişkisi tarafların s�z vermeleri ile kurulan hukuki ilişkinin (hukuki bağın) b�t�n�n� ifade eder. Bor� ilişkisi i�inde bir veya birden �ok bor� yer alır. Bor�, bir kimsenin (bor�lu) bir başkasına (alacaklı) karşı bir edimi yerine getirme (verme, yapma,yapmama) y�k�ml�l�ğ� altına girmesidir. Olayımızda iki farklı bor� ilişkisi vardır. Birincisi Ayb�ke ile Bahtiyar arasında satım s�zleşmesi olarak şekillenen bor� ilişkisi; ikincisi ise Ayb�ke ile Halime arasındaki bağışlama ilişkisidir. Ayb�ke ile Bahtiyar arasında satım s�zleşmesi yapılmıştır. Satım s�zleşmesi tam iki tarafa bor� y�kleyen bir s�zleşmedir. Taraflar arasında bu aşamada sadece bor�landırıcı işlem yapılmış hen�z tasarruf işlemi yapılmamıştır. Bu s�zleşmenin kurulmasından sonra (bor�landırıcı işlem aşamasında) Ayb�ke’nin malvarlığının aktifinde antika gerdanlık ve 50.000 TL alacak hakkı; pasifinde ise antika gerdanlığı teslim etme borcu bulunmaktadır. Bahtiyarın aktifinde 50.000 TL ve antika gerdanlığın teslimini isteme hakkı (alacak hakkı); pasifinde de 50.000 TL �deme borcu vardır. Bu bor�lar tarafların satım s�zleşmesinden doğan asli bor�larıdır. Bu bor�ların yanında bir de Ayb�ke’nin gerdanlığın kararmaması i�in uygun koşullarda saklanmasına ilişkin bir yan borcu da vardır. Bu noktada belirtmek gerekir ki Ayb�ke’nin borcu da (gerdanlığın teslimi borcu) Bahtiyar’ın borcu da (para borcu) verme borcudur (verme edimi i�erir). Bunun yanı sıra Ayb�ke’nin yan borcu olan koruma ve ambalajlama ise bir yapma borcudur. Tarafların birbirlerine olan bor�ları olumlu edimler (verme edimleri) i�ermektedir.Tarafların aktiflerinde alacak hakları bulunduğunu belirtmiştik. Alacak hakları, ileri s�r�lebilecekleri �evre a�ısından nisbi haklardır; başka deyişle sadece s�zleşmenin karşı tarafından istenebilecek, karşı s�zleşene ileri s�r�lebilecek haklardır. Ayb�ke ile Bahtiyar arasındaki borcun konusu niteliği itibariyle bir par�a borcudur. S�zleşmenin konusu �zel niteliklerine g�re yeter derecede belirlenmişse par�a borcu s�z konusudur. Bir ressamın tablosu, belli bir kişinin kolundaki saat, 41 KOU 41 plakalı 2011 model Nissan Micra araba ve olayımızdaki gibi bir kimseye ait antika gerdanlık par�a borcuna konu teşkil eder. Ayb�ke ile Halime arasında ise bir bağışlama (elden bağışlama) s�zleşmesi vardır. Bağışlama s�zleşmesi tek tarafa bor� y�kleyen bir s�zleşmedir. Olayda elden bağışlama s�z konusudur (elden bağışlamada bor�landırıcı işlem ile tasarruf işlemi aynı anda ger�ekleşir). Yani taraflar arasında bir bor�landırıcı işlem ger�ekleşmiş hemen ardından gerdanlığın teslimi de ger�ekleşmiş yani tasarruf işlemi de yapılmıştır. (Tasarruf işlemi malvarlığına doğrudan doğruya etki eden ve bir hakkı ortadan kaldıran, değiştiren işlemlerdir. tasarruf işleminin taşınırlarda teslimle, taşınmazlarda tescille, alacaklarda ise temlikle ger�ekleştiğini biliyoruz). Tasarruf işlemi sonrası gerdanlık Ayb�ke’nin aktifinden Halimenin aktifine ge�er. Halime ise herhangi bir bedel �deme borcu altında olmadığından pasifinde bir bor� yer almamaktadır.Halime artık gerdanlık �zerinde ayni hakka ( m�lkiyet hakkına) sahiptir. Bu bor� ilişkisinde de Ayb�ke’nin verme borcu var, olumlu bir edim ve yine s�zleşmenin konusu bir par�a borcudur. b. Halime ve Ayb�ke arasındaki işlemi, tarafların malvarlıklarına etkisi a�ısından inceleyiniz. Halime ile Ayb�ke arasındaki elden bağışlama s�zleşmesi sonucu tasarruf işlemi yapılarak gerdanlığın m�lkiyeti Halime’ye ge�miştir. Ayb�ke a�ısından s�z konusu işlem tasarruf işlemi iken Halime a�ısından aynı zamanda bir kazandırıcı işlemdir, zira Halime’nin malvarlığının aktifinde artış meydana gelmiştir. (Ayrıntılı a�ıklama �st se�enekte yapılmıştır.) c. Bahtiyar ve Halime’nin konuşmalarını, her ikisinin sahip olduğu hakları ve niteliklerini de a�ıklayarak değerlendiriniz. Bahtiyar’ın, Halime’den gerdanlığın iadesini isteyip isteyemeyeceğini Bor�lar Hukuku Genel İlkeleri �er�evesinde a�ıklayınız. Ayb�ke ile Bahtiyar arasında bor�landırıcı işlem yapılmış fakat tasarruf işlemi ger�ekleşmemişti. Bu aşamada malın maliki hala Ayb�ke’dir ve Ayb�ke m�lkiyet hakkının sağladığı t�m yetkilerin tek sahibidir. Bahtiyar ise nisbi bir hak olan alacak hakkına sahiptir ve alacak hakkı ancak s�zleşmenin karşı tarafına ileri s�r�lebilir. Ayb�ke’nin elden bağışlaması ile m�lkiyet hakkı Halimeye ge�miştir. Ayb�ke’nin aynı malı birden �ok kişiye satmak konusunda bor�landırıcı işlem yapma imkanı vardır, ��nk� bor�landırıcı işlem ile mal aktiften �ıkmaz ve bor�landırıcı işlem yapan malikin tasarruf yetkisi kısıtlanmaz. Ayb�ke ile Bahtiyar arasındaki bor�landırıcı işlem Halime’ye yapılan tasarruf işleminden tarih olarak �ncedir. Fakat yine de Bahtiyar alacak hakkına dayanarak Halime’ye başvuramaz. Bor�lar Hukukunun genel ilkelerinden nisbilik ilkesi gereği alacak hakkı ancak s�zleşmenin taraflarını bağlar.Halime s�ylediklerinde haklıdır. Bahtiyar sadece borca aykırılık dolayısıyla Ayb�ke’ye başvurup uğradığı zararın tazminini isteyebilir. d. Halime’nin Bahtiyar’ın ailesi ile kavgalı olması ve sırf Bahtiyar’ın gerdanlığa sahip olmasını engellemek, onu madd� zarara uğratmak amacıyla gerdanlığı satın almış olması varsayımında, Bahtiyar’ın Halime’den hangi taleplerde bulunabileceğini a�ıklayınız. Bu olasılıkta Halime sırf Bahtiyar’ı zarara uğratmak i�in gerdanlığı almıştır. Ayb�ke ile Bahtiyar arasındaki satım s�zleşmesi yine sadece bu s�zleşmenin taraflarını bağlamaktadır, başka bir ifadeyle nisbilik ilkesi hala ge�erlidir. Fakat Halime’nin bu davranışı TBK m. 49/2’de �ng�r�len davranış kurallarını ihlal etmektedir. Halime Bahtiyara verdiği zararı haksız fiil h�k�mleri uyarınca tazmin etmekle y�k�ml�d�r. e. Başka bir olasılıkta Ayb�ke gerdanlığı Bahtiyar’a satar; fakat teslim etmeden �nce gerdanlığın �zerindeki bazı taşların karardığını g�r�r. Bu taşların parlatılması i�in gerdanlığı antika m�cevher d�kkanı olan ve bu d�kkanda tamir işleri de yapan Tekin’e g�t�r�r. İki g�n sonra gerdanlığı almak i�in d�kkana giden Ayb�ke, Tekin’in gerdanlığı parlatırken �zerindeki taşlardan bazılarını kırdığını bazılarını ise �atlattığını g�r�r.Tekin’in edimini nitelendirerek Ayb�ke ve Bahtiyar’ın Tekin’den bir talepte bulunup bulunamayacağını a�ıklayınız. Somut olayda Ayb�ke ile Bahtiyar arasında bor�landırıcı işlem aşamasında bir satım s�zleşmesi olduğunu, gerdanlığın m�lkiyetinin hala Ayb�ke’ye ait olduğunu belirtmiştik. Bu aşamada parlatılmak ve temizlenmek �zere gerdanlık Tekin’e teslim edilmiştir. Tekin ile Ayb�ke arasında bir eser s�zleşmesi bulunmaktadır (eser s�zleşmesi i�in bkz. TBK m. 470 vd). Tekin’in eser s�zleşmesi ile �stlendiği bor� gerdanlığın kararan taşlarını parlatmak ve temizlemektir, dolayısıyla olumlu bir edim olan yapma edimi �stlenmiştir. Tekin taşları temizleyecekken kırılmalarına ve �atlamalarına neden olmuştur. Ayb�ke s�zleşmeye (borca) aykırılık dolayısıyla Tekin’e başvurabilir. Ayrıca Tekin’in bu davranışı haksız fiilin unsurlarını taşıdığından Ayb�ke borca aykırılık yerine haksız fiile dayanarak da Tekin’in sorumluluğuna gidebilir (ancak borca aykırılığa gitmek daha avantajlıdır). Bahtiyar ise Tekin’den herhangi bir talepte bulunamaz; ��nk� sadece alacak hakkına sahiptir. Bu hak ayb�ke dışındaki kimselere başvurma imkanı tanımaz. Ayb�ke ise aralarındaki bor� ilişkisi gereği Bahtiyar’a karşı sorumludur. (NOT: Bahtiyar haksız fiile dayanarak da Tekin’e gidemez, ��nk� malik değildir!) f. Ayb�ke gerdanlığı Bahtiyar’a satar ve teslim eder. Gerdanlığı g�ren Bahtiyar bazı taşların oksitlenmiş olduğunu s�yler. �ok mahcup olan Ayb�ke gerdanlığı alır ve tamir ettirdikten sonra getireceğini s�yler. Bu olasılıkta tamirci Tekin’in gerdanlıktaki taşları kırması halinde kim/kimler hangi hukuki ilişkilere dayanarak talepte bulunabilir. Yukarıdaki se�enekten farklı olarak burada gerdanlık Bahtiyara teslim edilmiş ve tasarruf işlemi ger�ekleşmiştir; m�lkiyet hakkı sahibi artık Bahtiyardır. Tekin ile Ayb�ke arasında yine eser s�zleşmesi yapılmıştır ve taşların kırılması sonucu yine Ayb�ke Tekin’e borca aykırılık dolayısıyla başvurabilir. Gerdanlığın maliki Bahtiyar ise artık haksız fiile dayanarak Tekin’e başvurabilir. g. Ayb�ke gerdanlığı sattıktan sonra fakat hen�z teslim etmeden �nce gerdanlığın �alınmasının s�zleşmeye nasıl bir etkisi olurdu? S�zleşmenin konusunu g�z �n�nde bulundurarak a�ıklayınız. S�zleşmenin konusu olan gerdanlığın �zel niteliklerine g�re belirlenmiş olduğunu yani bir par�a borcu oluşturduğunu yukarıda belirtmiştik. S�zleşmenin konusu bir par�a borcu olduğunda, o malın yerine ge�ebilecek aynı nitelikte bir başka şey yoktur. Bu nedenle olayımızda gerdanlık �alındığında onun yerine ifa edilebilecek aynı gerdanlıktan bir tane daha olmadığından ifa imkansızlaşır. Oysa cins (t�r-nevi) bor�larında s�zleşmenin konusu yok olsa, �alınsa ya da bozulsa yerine aynısından bulunarak ifa yapılabilir. Bu nedenle “nevi telef olmaz (genus non perit) ilkesi” vardır. Olay II Sosyetenin �nl� isimlerinden S�reyya camiada daha pop�ler olmak i�in Vincent van Gogh’un 10 adet tablosunu satın almıştır. Fakat bir s�re sonra fabrikat�r olan babasının işlerinin bozulmasıyla birlikte bu tablolardan bazılarını satma kararı almıştır. G�zel Sanatlar Fak�ltesi Resim B�l�m� mezunu Birsen de tam bir van Gogh hayranıdır. S�reyya ile Birsen, “Kiraz Ağacı” adlı tablonun satımı konusunda anlaşmışlardır. a. S�z konusu satım s�zleşmesindeki borcun konusunu nitelendiriniz. Olaydaki borcun konusu edimin belirlenmesi a�ısından bir par�a borcudur (par�a borcuna ilişkin a�ıklamayı yukarıda yaptık). S�reyya ile Birsen’in aralarındaki satım s�zleşmesinden doğan bor�ları verme borcudur, olumlu edimler i�erir. Satım s�zleşmesi, alacaklının edime ilişkin �ıkarının ger�ekleştiği an bakımından ani ifalı edimler i�erir. b. 11.11.2011’de satım s�zleşmesi yapılmıştır ancak S�reyya tabloyu 15.11.2011’de teslim edecektir. Bu değerli tabloların �alınmasından korkan S�reyya tabloları �zel bir depoda saklamaktadır. Sadece ertesi g�n teslim edeceği “Kiraz Ağacı” adlı tablo S�reyya’nın kaldığı yalıda bulunmaktadır. 14.11.2011 gecesi S�reyya’nın yalısında �ıkan yangın sonucu s�z konusu tablo k�le d�nm�şt�r. Bu durumda Birsen S�reyya’dan ifa talebinde bulunabilir mi? S�z konusu edimin niteliğini de belirterek a�ıklayınız. Olayda satım s�zleşmesi yapılmış fakat satım konusu tablo hen�z Birsen’e teslim edilmemiştir, tasarruf işlemi hen�z ger�ekleşmemiştir. Satım konusunun par�a borcu niteliğinde olduğunu belirtmiştik. İfadan �nce par�a borcu telef olur, hasara uğrarsa par�a borcunun yerini bir başka şey alamayacağından ifa imkansızlaşır. c. Başka bir olasılıkta Birsen, S�reyya’nın elindeki van Gogh tablolarının hepsini �ok beğenmiştir. Hangisini satın alacağı konusunda karara varamamış ve satım s�zleşmesi “depodaki tablolardan herhangi biri” olarak kurulmuştur. Daha sonra depoda �ıkan yangında tablolardan beşi yanmış, beşi sağlam kalmıştır. Bu durumda Birsen S�reyya’dan ifa talebinde bulunabilir mi? S�zleşme konusunun niteliğini dikkate alarak a�ıklayınız. Bu olasılıkta sınırlı t�r borcu s�z konusudur. T�r borcu belirli bir cinsten olmakla birlikte sınırlı bir stoktan y�klenilmiş ise sınırlı t�r borcu vardır. Burada da depodaki on adet tablo ile sınırlı bir stoktan herhangi bir tablo olarak �stlenilmiş bir bor� s�z konusudur. Olayda depodaki tablolardan beşi yanmış beşi ise sağlamdır. S�zleşmenin konusu mutlaka .... adlı tablo olarak belirlenmediğinden sağlam kalan beş tablodan birinin teslimi ile ifa ger�ekleşebilir. Diğer bir ifade ile Birsen S�reyya’dan hala ifa talebinde bulunabilir. Olay III. Aşağıdaki s�zleşmelerden doğan edimleri ifa s�resi bakımından nitelendiriniz. İfa s�resi bakımından edimleri ani ifalı, s�rekli ifalı ve aralıklı veya d�nemli ifalı edimler olarak ayırabiliriz. Ani ifalı edimlerde borcun ifası sırasında alacaklının ifaya ilişkin �ıkarı zaman birimiyle �l��lemeyecek bir an i�inde ger�ekleşir. S�rekli edimlerde bor�lunun borcunu zaman i�inde devamlı ve aralıksız yani s�rekli bir davranışla ifa etmesi s�z konusudur. Bir bor� ilişkisinde asli edimlerden en az biri s�rekli edim i�eriyorsa s�rekli ifalı bor� ilişkisi s�z konusudur. Bor�lunun borcunu zaman i�erisinde d�zenli aralıklarla ifa etmesi gerekiyorsa d�nemli edimden, d�zenli olmayan aralıklarla ifa etmesi gerekiyorsa da aralıklı edimden s�z edilir. Bu bilgiler ışığında aşağıdaki s�zleşmelerde ilgili a�ıklamalar yapılacaktır. a. Ali ile Bekir, 2011 model BMW satımı konusunda anlaşmışlardır. Olayda bir satım s�zleşmesi vardır. Satım s�zleşmesi, alacaklının ifaya ilişkin �ıkarı tasarruf işlemi yapılarak malın m�lkiyeti kendisine ge�tiği anda ger�ekleştiğinden s�reye yaygın olmayan ani ifalı (ani edimli) bir s�zleşmedir. b. Ceyda �niversite balosu i�in �nl� modacı Hakan Akkaya’ya gitmiş ve 2 ay i�inde bir elbise dikilmesi konusunda anlaşmışlardır. Ceyda ile Hakan arasındaki s�zleşme bir eser s�zleşmesidir. Eser s�zleşmesinde borcun ifası i�in bor�luya d�şen davranış y�k�m� belli bir s�reye yaygındır, yani s�z konusu �rnekte elbisenin dikimi 2 aylık bir s�re�te ger�ekleşmektedir. Fakat alacaklı a�ısından ifa herşeyin tamamlandığı son bir eylemle ger�ekleşmektedir, bu da �rneğimizde elbisenin tamamlanarak Ceyda’ya teslim edildiği andır. Alacaklının bu s�zleşmenin kurulmasına ilişkin �ıkarı da bir anda (elbiseyi bir b�t�n halinde dikilmiş olarak aldığı anda) ger�ekleşmektedir. Bu nedenle ani ifalı bir s�zleşme vardır. c. �nl� m�teahhit �etin ile b�y�k bir arsaya sahip olan iş adamı Davut, aralarında arsa payı karşılığı inşaat s�zleşmesi yapmışlardır. Arsa payı karşılığı inşaat s�zleşmesi diğer inşaat s�zleşmelerinden farklıdır. Bir araziye inşaat yapılmasına ilişkin s�zleşme eser s�zleşmesidir ve doktrinde genel olarak kabul edildiği �zere ani ifalıdır. Ancak arsa payı karşılığı inşaat s�zleşmelerinin s�rekli ifalı s�zleşmeler olduğu doktrinde �oğunlukla kabul edilmektedir. Bu noktada arsa payı karşılığı inşaat s�zleşmesinin genel bir tanımını yapmak yararlı olacaktır. Arsa payı karşılığı inşaat s�zleşmesi, arsa sahibinin, arsasına ait belirli payları m�teahhide (y�kleniciye) devretme, m�teahhidin (y�klenicinin) de bu pay karşılığında arsa �zerinde bağımsız b�l�mler yapma ve bu bağımsız b�l�mlerden arsa sahibinin payına ait olan kısmı ona devretme borcu altına girdiği bir s�zleşmedir. S�zleşmenin tarafları, arsa sahibi ile m�teahhittir (y�klenicidir). Taraflardan arsa sahibi, kendisine ait bağımsız b�l�mlere isabet eden arsa payını kendi �zerinde bırakarak, m�teahhide (y�kleniciye) ait bağımsız b�l�mlerin arsa paylarını ona devretme; m�teahhit (y�klenici) ise, arsa �zerinde bina yapma ve bağımsız b�l�mlerden arsa sahibine ait olanları ona devretme borcu altına girmektedir. G�r�ld�ğ� �zere tarafların birbirlerinin edimlerinden olan �ıkarı �zellikle de arsa sahibinin ifaya ilişkin �ıkarı bir s�reye yaygındır belli bir anda ger�ekleşmemektedir. Bu nedenle arsa payı karşılığı inşaat s�zleşmeleri s�rekli ifalı s�zleşmelerdir. d. Altınbaş Un Fabrikası ile Simit Sarayı arasında 5 yıllık bir satım s�zleşmesi imzalanmıştır. S�zleşmeye g�re Altınbaş Un Fabrikası her ay Simit Sarayına un teslim edecek ve teslimden sonra satım parasını alacaktır. Olayda bir bor� ilişkisinde bor�ların belirli zaman aralıkları ile doğması s�z konusudur. 5 yıl boyunca aylık periyotlarda (d�zenli aralıklarla) taraflar bor�larını ifa edecektir. Bu nedenle d�nemli edimler i�eren bir s�zleşme vardır. Alacaklının edime ilişkin �ıkarı 5 yıl boyunca her ay edimlerin yerine getirilmesi ile ger�ekleşeceğinden ani ifalı değil d�nemli ifalı bir s�zleşmedir. e. Evinde b�y�k bir k�t�phanesi olan Elif 5 adet kitabını okunduktan 2 ay sonra iade edilmek �zere arkadaşı Fulya’ya vermiştir. Burada bir kullanım �d�nc� s�zleşmesi vardır. Kullanım �d�nc� s�zleşmesi TBK m.379 vd.’ında d�zenlenmiştir. Elif’in bu s�zleşmeden doğan borcu kullanılmak �zere 5 adet kitabını Fulya’ya vermektir. Fulya’nın borcu ise kullanım s�resi dolduğunda s�z konusu beş adet kitabı Elif’e iade etmektir. Elif’in, Fulya’nın ger verme edimine ilişkin �ıkarı geri verilme anında ger�ekleşmektedir. Başka deyişle Elif’in geri verme edimine ilişkin �ıkarı bir anda ger�ekleşmekte bir s�rece yayılmamaktadır. Ani ifalı bir s�zleşme vardır. f. �anakkale Assos’ta deniz manzaralı bir ev inşa ettiren Galip’in evinin �n�ndeki araziyi Hande satın almış ve o da bir ev yaptırma kararı almıştır. Deniz manzarasının kapanmasından korkan Galip, Hande ile manzara kapatmama konusunda bir s�zleşme yapmış ve karşılığında 15.000 TL �demiştir. Burada Hande’nin borcu manzara kapatmama borcudur yani bir yapmama edimidir. Yapmama edimlerinde alacaklının edime ilişkin �ıkarı s�zleşmedeki davranış yapılmadığı s�rece devam eder, bu da bir anda değil bir s�re�te ger�ekleşir. Dolayısıyla olaydaki s�zleşme s�rekli ifalıdır. g. İş yerinde yoğun bir �alışma temposu olan Işıl, İffet ile bir s�zleşme yapmıştır. S�zleşmeye g�re İffet, Işıl’ın 5 yaşındaki kızı J�lide’ye bakacak, ev işleri ile ilgilenecek karşılığında da Işıl’ın kiraya vermeyi d�ş�nd�ğ� ikinci evinde kira �demeksizin oturacaktır. Olayda karma bir s�zleşme s�z konusudur. Karma s�zleşmeler kanunun �eşitli s�zleşme tiplerinde �ng�rd�ğ� unsurların kanunun �ng�rmediği tarzda bir araya getirilmesiyle meydana gelen s�zleşmelerdir. �rnekte İffet’in ev işlerini yapması ve Işıl’ın kızına bakması bir iş g�rme edimidir ve hizmet s�zleşmesinde d�zenlenmektedir, fakat TBK’da hizmet s�zleşmesi d�zenlenirken taraflardan birinin edimi iş g�rme diğerinin edimi ise �cret �deme olarak d�zenlenmiştir. Burada ise Işıl’ın borcu �cret �deme değil evini kira s�zleşmesinde olduğu gibi (ancak karşılık almaksızın) İffet’in kullanımı bırakmaktır. Dolayısıyla kanunda d�zenlenmiş iki farklı s�zleşme kanunun d�zenlemediği bir bi�imde karılmıştır. Yukarıda belirttiğimiz �zere taraflardan birinin asli borcu s�rekli ifalı ise s�zleşme s�rekli ifalıdır. Burada her iki tarafında borcu s�reklidir yani tarafların birbirlerinin edimlerinden olan �ıkarı bir anda değil bir s�re�te ger�ekleşmektedir. Dolayısıyla s�rekli ifalı s�zleşme s�z konudur. Olay IV a. İşyeri i�in yer arayan H�seyin, 1.1.2000 tarihinde aylık 300 milyon bedelle Kemal’in d�kkanını bir yıllığına kiralar. H�seyin, kira s�zleşmesi sona ermesine rağmen son iki aylık kira bedelini �demez. Altı yıl sonra Kemal iki aylık kira alacağı i�in dava a�ar. H�seyin’in size başvurması halinde �neriniz ne olurdu? Bir bor� ilişkisinde alacaklı kural olarak alacağını talep ve dava etme yetkisine sahiptir. Alacaklının alacağını isteme yetkisine talep hakkı denilmektedir. Alacaklının alacağı talep ve dava yetkisi yoksa eksik bor� s�z konusudur. Zamanaşımına uğramış bor�lar eksik bor�lardır. Zamanaşımına uğramış borcun alacaklısının talep ve dava yetkisi vardır. Fakat zamanaşımına uğramış borcun bor�lusunun da zamanaşımı defi’ni ileri s�rme imkanı vardır. Bor�lu zamanaşımı defini ileri s�rmez ve borcunu ifa ederse ifa ge�erlidir. Sonradan sebepsiz zenginleşme h�k�mlerine gidilemez. Fakat zamanaşımı defi ileri s�r�l�rse alacak (alacaklının malvarlığının aktifinde) varlığını s�rd�rmesine rağmen dava reddedilir. NOT: zamanaşımı defini hakim resen dikkate alamaz, mutlaka ileri s�r�lmesi gerekir! H�seyin’in s�z konusu bor�la ilgili olarak bana başvurması halinde tavsiyem zamanaşımı defini ileri s�rmesi olacaktır. (NOT: Defi bir haktır!) b. Mahallenin en g�zel kızını kendisi ile evlenmeye ikna etmesi i�in �ftade Teyze’ye başvuran Cemil, “�ftade Teyze sayesinde evlenirsem, ona 10.000 TL. �deyeceğim” yazılı bir metin d�zenler. İki genci buluşturan �ftade Teyze, gen�lerin nikah şahidi bile olur. Cemil verdiği s�z� yerine getirmez. �ftade Teyze’nin ısrarları da boşa �ıkar ve soluğu mahkemede alır. Hakim olarak karşılaştığınız bu olayda ne y�nde karar verirsiniz? S�z konusu olayda Cemil’in can dostu Durdu, “ Cemil �ftade Teyze’ye olan borcunu �demezse ben �deyeceğim” şeklinde bir metin d�zenlemiş ve imzalamış olsaydı �ftade Teyze Durdu’ya başvurabilir miydi? TBK m. 524 gereği evlenme tellalığından doğan bor�lar da eksik bor�lardır evlenme tellalığından doğan bor�lara dava hakkı tanınmamıştır. Dolayısıyla �ftade teyze Cemil’e dava a�arak evlenme tellalığından doğan alacağına kavuşamaz, hakim bu davanın reddine karar verir. Evlenme tellalığından doğan bor�ların rehin veya kefalet ile teminat altına alınmaları da ge�erli değildir. Hakim �n�nde gelen bir davada evlenme tellalığından doğan borcun istenemeyeceğini, evlenme tellallığından doğan borca verilen rehnin ya da kefaletin de ge�erli olmadığını resen dikkate alır. ��nk� bu durum bir defi değil itiraz teşkil eder. (NOT: Defi bir hak iken itiraz bir olaydır!). Neticede �ftade Teyze, Durdu’ya da başvuramaz. Olay V İzmit’teki tarlasını 10.10.2011’de �� yıllığına Ferit’e kiralamış olan Ali, annesinin ameliyat masraflarını karşılamak i�in tarlayı 06.06.2012’de Galip’e satıp adına tescil eder. Olaydaki hukuk� ilişkileri nitelendirerek; Galip’in, tarlanın tahliyesini sağlayıp sağlayamayacağını, �eşitli olasılıkları da g�z �n�nde bulundurarak, belirtiniz. Ali’nin, tarla �zerinde Ferit’e �� yıl s�reli intifa hakkı tesis etmesi varsayımında yanıtınızda değişiklik olur muydu? Bu soruyu eski Bor�lar Kanununa g�re yanıtlayacak olursak: Olayda Ali ile Ferit arasında kira s�zleşmesi vardır, kira s�zleşmesinden doğan alacak hakları nisbi haklardır ve sadece s�zleşmenin karşı tarafına ileri s�r�lebilir. Oysa kira s�zleşmesinden doğan alacak hakkı tapuya şerh edilseydi etkisi g��lendirilmiş bir nisbi hak s�z konusu olurdu ve hakkın ileri s�r�lebileceği �evre genişlerdi. Ali ile Galip arasında satım s�zleşmesi yapılmıştır. M�lkiyet artık Galip’indir. Galip, şerh s�z konusu olmadığı i�in Ali’yi araziden �ıkarabilir. Ali tarla �zerinde intifa hakkına sahip olsaydı durum değişirdi. ��nk� intifa hakkı bir sınırlı ayni haktır. Sahibine kullanma ve yararlanma yetkisi tanır. İntifa hakkı tapuya tescil ile kurulur. Daha sonra intifa hakkı tanınan arazi bir başkasına satılsa bile yeni malik intifa hakkı sahibini �ıkaramaz. ��nk� yeni malik s�z konusu arazi �zerinde intifa hakkı olduğunu tapu kayıtlarında g�rerek satım s�zleşmesini, yapmış ve m�lkiyeti almıştır. Yeni malikin sadece �ıplak m�lkiyeti vardır, başka deyişle kullanma ve yararlanma yetkileri intifa hakkı sahibinde sadece t�ketme yetkisi maliktedir. DİKKAT: Yeni TBK’da kira s�zleşmesinde bir değişiklik yapıldı. Eskiden kira s�zleşmesi yapıldığında tapuya şerh verilmemişse ve daha sonra bir satım s�zleşmesi yapılmışsa yeni malik kiracıyı �ıkarabiliyordu. ��nk� kiracının sadece alacak hakkı vardı ve bu hak nisbilik ilkesi gereği kira s�zleşmesinin tarafı olmayan yeniş malike ileri s�r�lemiyordu. (Şerh varsa durum farklıydı). Şimdi ise TBK m.310/1 gereği yeni malik kira s�zleşmesinin tarafı haline geliyor ve s�zleşme devam ediyor. Bu h�k�m nisbilik ilkesine getirilmiş �nemli bir istisnadır!!!